Het dagboek van Jan van Schagen uit ‘t Rijpje

Jan van Schagen woonde tijdens de Tweede Wereldoorlog op het Rijpje met zijn vrouw en 6 kinderen, waarvan 2 dochters en 4 zonen. Jan was tuinder en had een landbouwbedrijf. Jan hield in de oorlog een dagboek bij over het wel en wee op het Rijpje. Hij schreef in zijn dagboek wat eigenlijk een schrift was, heel kort en bondig wat er gebeurde. Het dagboek is handgeschreven en zijn kleindochter heeft een enorme klus gehad om het het schuin geschreven handschrift van haar opa te ontcijferen. Ze vond het erg indrukwekkend om de verhalen te lezen.

Vanaf 5 mei kunt u gedeeltes van dit dagboek lezen in het museum van de Historische Vereniging in het Dierenpark van Blanckendaell als onderdeel van een tentoonstelling over de Tweede Wereldoorlog. Als voorproefje hebben wij een aantal fragmenten uit het dagboek gehaald.

De eerste gebeurtenissen over de oorlog die Jan van Schagen beschrijft gaat over het uitbreken van een hevige oorlog in Duitsland, Griekenland en Joegoslavië. Er braken spannende tijden aan toen de Duitsers Nederland binnen vielen.

11 mei 1941, zondag: Naar Waarland. Vliegtuig zien branden

22 juni 1941, zondag: Erg warm. Oorlog tussen Duitsland en Rusland, uitgebroken in Finland

15 juli 1941, dinsdag: Bommen op Burgervlotbrug

4 december 1941, donderdag: De gehele wereld in oorlog

13 april 1942, woensdag: Veel Duitsers op St. Maarten, 300

26 juni 1942, vrijdag: Veel vliegtuigen, 4 neergeschoten, 2 huizen verbrand

12 november 1942, donderdag: Veel Duitsers in Tuitjenhorn

18 februari 1943, donderdag: Mijn ontploft, veel ruiten kapot, geweldig groot gat in land van G. de Groot

30 april 1943, vrijdag: Afkondiging opkomst van alle manschappen voor militaire dienst. Grote beroering.

1 mei 1943, zaterdag: Op het platteland gehele staking uit protest.

3 mei 1943, maandag: Nog steeds staken. Moeten om 7 uur van de weg, relletjes in Waarland. Jongen doodgeschoten beschuldigd opruien.

16 mei 1943, zondag: Radio’s moeten ingeleverd.

De familie Van Schagen had als enige in die tijd een telefoon en de Duitsers maakten daar gebruik van. Bij het innemen van alle radio’s mocht de familie Van Schagen hun radio houden, dat werd gedoogd vanwege de telefoon die ze hadden. Zo kon het gezin toch stiekem luisteren naar de radioberichten die de geallieerden doorgaven. En kon Jan van Schagen de nieuwsfeiten blijven opschrijven in zijn dagboek.

Zo werden ook alle fietsen op ’t Rijpje in beslag genomen zodat de Duitsers daarmee konden trainen en zich konden verplaatsen.

7 augustus 1943, zaterdag: Overval wagens. Fietsen in beslag genomen en radio’s en verschillende dingen gestolen.

1 januari 1944, zaterdag: Huis van G. Jonker verbrand door brandbom. En een bom te Schoorldam.

12 januari 1944, woensdag: Alle telefoons afgesloten op last van de moffen.

19 mei 1944, vrijdag: grote Amerikaanse bommenwerper naar beneden gekomen bij ’t Sluisje. Op dezelfde plaats als 2,5 jaar geleden.

25 mei 1944, donderdag: Engelse jager neergekomen in de Woudmeer ook op hetzelfde land als 2 jaar geleden.

20 juni 1944, dinsdag: 25 Duitsers gekomen. School in beslag genomen. Overal gaten en loopgraven gemaakt.

Hierna wordt er door Jan veel beschreven wat er allemaal in Nederland gebeurde, gevechten aan het front, beschietingen en geallieerden in opmars.

5 oktober 1944, donderdag: in het geheel geen gas meer. Alles moet op de vuurduvel worden gekookt.

25 oktober 1944 woensdag: Onafgebroken mensen uit de stad om voedsel, al weken.

Zoveel mensen die dagelijks voorbijkwamen om eten te vragen, lopend met karren helemaal vanuit Amsterdam of zelfs verder. Kilometers hadden ze afgelegd door de kou waardoor vele mensen waaronder kinderen de reis niet overleefden. Dan volgt een winter met heel veel regen, hoog water en strenge vorst. De omstandigheden zijn erbarmelijk. Er is niets meer te krijgen ook niet op de bon. Zonder gas en licht. En veel mensen met handkarren, overal vandaan, om eten te vragen.

29 januari 1945, maandag: ook hier centrale keuken opgericht. Vandaag 1^ste dag erwtensoep. Veel deelnemers. Met de oorlog gaat best. Den Russen gaan de laatste 2 weken geweldig hard vooruit.

7 april 1945, zaterdag: Veel mensen in de steden gaan dood van honger en zwakte.

13 april 1945, vrijdag: Inbraak gepleegd in koolboet. Meenden aardappelen en uien te stelen, doch werden gestoord. Één bewusteloos geslagen. Handen en benen gebonden naar St. Maarten in de cel gebracht. Pracht sensatie.

28 april 1945, zaterdag: Goering zijn eigen gedood. Hitler zijn eigen vergiftigd. Capitulatie aangeboden.

5 mei 1945, zaterdag: oorlog afgelopen eindelijk vrede. Alles vlaggen en vreugde 5 jaren geduurd. Benoemd tot raadslid.

Jan van Schagen bleef na de bevrijding in zijn dagboek schrijven. Zo beschrijft hij de bevrijdingsfeesten en hoe het leven daarna heel langzaam verbeterde.

Jan heeft nooit kunnen vermoeden dat zijn dagboek nu zo waardevol is. De korte, bondige aantekeningen van toen, geven ons nu een beeld hoe het leven op ’t Rijpje is geweest tijdens de Tweede Wereldoorlog en vlak erna.